TEORIA KOSMETYKI: Przebarwienia i odbarwienia

Kochane, już jakiś czas temu założyłam u góry zakładkę "teoria kosmetyki". Jako, że z wykształcenia jestem kosmetyczką, posiadam sporą wiedzę na temat samej skóry. Widzę, że część z Was myli w swoich postach pojęcia z zakresu dermatologii, czy chociażby technik makijażu... wprowadzając przy tym w błąd swoich czytelników. Postanowiłam więc podzielić się z Wami swoimi informacjami :) Co jakiś czas pojawiać się będzie post na określony temat, który pojawi się później w zakładce "teoria kosmetyki".

No to zaczynamy. Na pierwszy ogień wklejam Wam pracę kontrolną, którą napisałam na 4 semestrze szkoły kosmetycznej. Było to moje zaliczenie z dermatologii i dzięki tej pracy zostałam dopuszczona do jednego z egzaminów.

„PRZEBARWIENIA I ODBARWIENIA” 

Melanina – barwnik występujący w skórze, włosach i tęczówce organizmów żywych, nadający im kolor i chroniący przed promieniowaniem słonecznym. Dzięki zawartości melaniny w skórze ma ona możliwość do zmiany koloru pod wpływem słońca (opalenizna). Niekiedy melanina produkowana jest nierównomiernie, w zbyt małych albo dużych ilościach w skórze. Powoduje to przebarwienia lub odbarwienia skórne, opisane poniżej.

1. Przebarwienia – nadmiar melaniny (hiperpigmentacja)

Zaliczamy do grupy zaburzeń barwnikowych. Są to wykwity w poziomie skóry, są niewyczuwalne w dotyku. Różnią się od otaczającej skóry zabarwieniem. Plamy są w kolorze od jasnobrunatnego, przez wszystkie odcienie aż do czarnego. Wielkość i kształt jest różna. Mogą być umiejscowione wszędzie, najczęściej jednak znajdują się w miejscach odsłoniętych, eksponowanych na słońce. 

Piegi – nie są schorzeniem dermatologicznym, natomiast są ściśle związane z nadmierną produkcją melaniny w skórze. Tendencja do ich występowania jest genetyczna, najczęściej piegi występują u osób rudych z jasną karnacją. Pojawiają się na twarzy najczęściej symetrycznie, głównie na nosie. Są koloru od jasno-brązowego do ciemno-brunatnego. Często obejmują także inne miejsca na ciele. wystawiane na promieniowanie słoneczne takie jak przedramiona, ramiona, dekolt. Powstają na skutek nadmiernej produkcji melaniny i jednoczesnej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Znikają lub znacznie zmniejszają się w okresie zimy. W celu unikania pojawiania się piegów należy używać kremów z wysokimi filtrami i unikać przebywania bezpośrednio na słońcu. W celu szybszego ich usunięcia można miejscowo stosować delikatne złuszczanie, np. przy użyciu kwasów owocowych. Piegi są oznaką młodości, gdyż znikają wraz z wiekiem, gdy melanina produkowana jest w mniejszych ilościach (m.in. z powodu jej nie doboru siwieją włosy).

Plamy soczewicowate - najczęściej pojawiają się w dzieciństwie, a ich liczba może zwiększyć się w wieku dojrzałym. Są zmianami ciemnobrązowymi, o wymiarach zbliżonych do 1cm. Mogą być zlokalizowane w obrębie skóry całego ciała oraz na granicy skóry i błon śluzowych, a także w obrębie spojówek.

Plamy soczewicowate nie zmieniają się pod wpływem promieniowania słonecznego. Bardzo często nie można odróżnić plam soczewicowatych od zwykłych znamion melanocytowych. Chociaż plamy soczewicowate nie wykazują tendencji do złośliwienia, należy takie zmiany obserwować. Plamy soczewicowate można z łatwością usuwać, ze względów kosmetycznych, metodą laseroterapii, osiągając długotrwały efekt. Zaleca się również postępowanie chirurgicznie, usuwające zmianę na całej grubości skóry lub zastosowanie metody tzw. „shave excision” – w miejscach o zwiększonym ryzyku powstawania blizn przerosłych.

Plamy, które powstały pod wpływem działania przewlekłego lub ostrego promieni słonecznych nazywane są plamami soczewicowatymi słonecznymi. Plamy soczewicowate słoneczne są większe od zwykłych plam soczewicowatych i występują głównie u ludzi w podeszłym wieku. Wśród młodych pacjentów plamy soczewicowate słoneczne będą występowały w obrębie skóry narażonej na promieniowanie słoneczne (twarz u kobiet i mężczyzn, plecy u mężczyzn). U osób starszych plamy soczewicowate słoneczne są wynikiem przewlekłej ekspozycji na promieniowanie słoneczne i występują przede wszystkim na tylnej powierzchni przedramion i na twarzy. Ze względu na rozmiar tych zmian pacjenci często proszą o leczenie. Plamy można leczyć metodą krioterapii i laseroterapii. W przypadku wczesnych zmian można też stosować środki wybielające. W celu ograniczenia powstawania nowych zmian soczewicowatych słonecznych należy stosować filtry.

Ostuda - jest nabytym zaburzeniem barwnikowym skóry, występującym głównie u kobiet. Klinicznie jest to plama nieregularnego kształtu, o barwie od jasno- do ciemnobrązowej. Lokalizuje się na skórze eksponowanej na działanie słońca. Zmiany są na ogół symetryczne. Występują na czole, skroniach, policzkach, nad górną wargą. W obrębie przebarwień tego typu stwierdzono zwiększoną ilość melaniny, melanocytów i melanosomów oraz zwiększoną syntezę tyrozynazy. Patogeneza tego przebarwienia nie jest dokładnie poznana. Uważa się, że wpływ na jej rozwój mają promieniowanie słoneczne oraz szereg innych czynników: genetyczne, hormonalne, dysfunkcje tarczycy, używanie pewnych kosmetyków oraz niektórych leków, przede wszystkim o działaniu fotouczulającym i przeciwpadaczkowym. O związku czynników hormonalnych z występowaniem ostudy świadczą dane, że pojawia się ona u około 30% kobiet stosujących doustne środki antykoncepcyjne, a zaburzenia czynności hormonalnej tarczycy stwierdzano czterokrotnie częściej u osób z ostudą niż u tych, u których ostuda nie występowała.

Przebarwienia pozapalne – mogą wystąpić w miejscach, gdzie występowały zmiany trądzikowe, niektóre wysypki skórne (np. ospa wietrzna), oparzenia słoneczne, uczulenia, urazy, otarcia naskórka. Najczęściej znikają samoistnie z biegiem czasu.

2. Odbarwienia – niedobór melaniny (hipopigmentacja lub depigmentracja)

Bielactwo nabyte - objawia się powstawaniem odbarwionych, ostro odgraniczonych przez przebarwioną obwódkę, plam. Niekiedy przebarwienia są na tyle rozległe, że trudno ocenić, który kolor jest kolorem skóry a który tkanki chorobowej i czy problem leży w odbarwieniu czy przebarwieniu skóry. Włosy w obrębie ognisk choroby również tracą swój kolor i stają się siwe. Patogeneza bielactwa nie jest do końca poznana, sugeruje się udział czynników genetycznych, immunologicznych, zaburzeń biochemicznych, neuroendokrynnych, a także rolę infekcji wirusowych. Leczenie bielactwa nabytego jest bardzo zróżnicowane i jest dobieranie indywidualnie dla każdego pacjenta, w zależności od rodzaju zmian, ilości, wielkości (a także zasobności portfela): odpowiednie kremy kosmetyczne na przejaśnienia w przebiegu bielactwa, fototerapia (fotochemioterapia, PUVA), kortykosteroidy - stosowane miejscowo, na małe zmiany, nie we wszystkich postaciach bielactwa są skuteczne, odbarwienie skóry zdrowej - zarezerwowane dla osób, u których, bielactwo zajmuje ponad 60% powierzchni skóry, leczenie chirurgiczne - usunięcie zmian z zastosowaniem ewentualnych przeszczepów skóry.

Samoistny kropelkowy niedobór barwnika - jest dość często spotykaną chorobą. Polega na występowaniu u osób dorosłych małych plamek wielkości od 2 do 5 mm, w obrębie przednich powierzchni podudzi, jak również przedramion. Zmiany nie powodują żadnych dolegliwości, ale są trwałe.

Bielactwo chemiczne - zwykle jest spowodowane różnymi czynnikami zawodowymi. Zwykle zmiany pojawiają się na rękach i są przeważnie poprzedzone procesem zapalnym. Do najbardziej znanych substancji należy hydrochinon, stosowany w leczeniu przebarwień. Jest on również stosowany jako antyutleniacz w przemyśle skórzanym i gumowym. Drugą najczęściej spotykaną przyczyną powstawania odbarwień w warunkach zawodowych są środki dezynfekujące zawierające trzeciorzędowe parabutylofenole lub amylofenole.

Niedobory barwnika spowodowane lekami - można spotkać po wielu różnych preparatach. Rozjaśnienie skóry powodują np. stosowane zewnętrznie retinoidy czy nadtlenek benzoilu. Miejscowe odbarwienie skóry może również powstać pod wpływem doogniskowego stosowania kortykosteroidów.

Odbarwienia wtórne - w przebiegu chorób skóry mogą być trwałe lub czasowe. Do odbarwień trwałych może dojść np. po urazach, zabiegach chirurgicznych i oparzeniach. Również mogą powstać w przebiegu liszaja twardzinowego, tocznia rumieniowatego czy twardziny układowej.

3. Przyczyny powstawania przebarwień

• promieniowanie słoneczne, 
• solarium 
• ciąża 
• menopauza zastępcza terapia hormonalna 
• doustna antykoncepcja 
• choroby wątroby 
• nadczynność tarczycy 
• niewydolność nadnerczy 
• zapalenie przydatków 
• stosowanie preparatów światło-uczulających (antybiotyki, środki uspokajające, przeciwdepresyjne, moczopędne, zioła - dziurawiec, arcydzięgiel) 
• kosmetyki zawierające alkohol

4. Profilaktyka

Podstawą leczenia przebarwień jest skuteczna ochrona przeciwsłoneczna. Obejmuje ona ograniczenie ekspozycji na promieniowanie słoneczne w godzinach południowych, stosowaniu zewnętrznych preparatów chroniących przed UVB i UVA, noszeniem odzieży osłaniającej ciało.

Preparaty przeciwsłoneczne powinny zawierać filtry fizyczne bądź mieszaninę filtrów chemicznych i fizycznych. Skuteczna ochrona przeciwsłoneczna powinna być stosowana w Polsce od kwietnia do końca września. Osoby pracujące przy oświetleniu jarzeniowym powinny stosować kremy z filtrami przez cały rok, niezależnie od pory roku.